W sytuacjach awaryjnych i kryzysowych chcielibyśmy mieć pod ręką sprzęt, który wytrzyma każde, nawet najtrudniejsze warunki pracy. Ale czy rzeczywiście to jest potrzebne?
I co znaczą te wszystkie śmieszne oznaczenia IPxy? Jak je czytać i jakie mają one przełożenie na realne warunki używania urządzenia takiego, jak latarka czy odbiornik GPS?
Stopień ochrony IP (Ingress Protection, co na język polski można byłoby przetłumaczyć jako ochronę przed wnikaniem) to sposób przedstawiania stopnia zabezpieczenia urządzenia elektrycznego przed czynnikami zewnętrznymi.
Oznaczenia IP są ujednolicone. Jasny i spójny jest też sposób nadawania tych oznaczeń, dzięki czemu dwa urządzenia o tym samym stopniu ochrony IP w identyczny sposób chronią swoje wnętrza przed różnymi czynnikami. Stopnie ochrony IP albo, jak można byłoby powiedzieć inaczej: klasy szczelności IP, są wykorzystywane w ten sam sposób na całym świecie, są więc międzynarodowym standardem do oceny szczelności obudowy urządzenia.
Stopień ochrony IP określa stopień ochrony urządzeń elektrycznych przed wnikaniem zanieczyszczeń i przedmiotów (jak ręka, pył albo kurz) i cieczy (jak woda). Jest to międzynarodowy standard oznaczany jako IP, po którym następują dwie cyfry (czasami trzy), gdzie pierwsza określa ochronę przed ciałami stałymi, a druga przed cieczami.
W skrócie, im większa wartość liczbowa, tym lepiej.
W zasadzie można powiedzieć, że IP określa stopień ochrony użytkownika przed dostępem do części niebezpiecznych. Niebezpiecznych części, czyli takich, z którymi kontakt może przynieść różne niepożądane skutki, zrobić użytkownikowi krzywdę, albo uszkodzić urządzenie.
W przypadku urządzeń elektronicznych, chodzi zazwyczaj o ochronę podzespołów elektronicznych oraz całego obwodu, przez który płynie prąd. W takim przypadku dotarcie wody do tych części niebezpiecznych może spowodować zwarcie obwodu albo korozję metalowych elementów. Podobny efekt mogą mieć zanieczyszczenia mechaniczne, np. opiłki metalu. Ale także dotknięcie ręką do części niebezpiecznych może oznaczać porażenie użytkownika prądem. Z kolei, jeśli w środku obudowy znajduje się wirnik maszyny wirującej, a obudowa urządzenia nie chroni dostatecznie przed bezpośrednim kontaktem z tym wirnikiem, kontakt z nim może oznaczać poważne obrażenia.
Kod IP składa się z liter "IP" (co stanowi skrót od wspomnianych słów Ingress Protection) i dwóch cyfr charakterystycznych, czasami dodawany na końcu jest jeszcze jeden znak. Użycie tej jednej litery uzupełniającej opiszemy również poniżej.
Pierwsza cyfra (0-6) oznacza stopień ochrony przed ciałami stałymi, gdzie 0 oznacza brak ochrony, a 6 pełną ochronę przed kurzem. Druga cyfra (0-9) określa stopień ochrony przed wodą, gdzie 0 oznacza brak ochrony, a 9 ochronę przed wodą pod wysokim ciśnieniem i temperaturą.
Pierwsza cyfra charakterystyczna przyjmuje wartość od 0 do 6 i oznacza odporność urządzenia na wnikanie zanieczyszczeń stałych, ale także stopień ochrony użytkownika przed dotknięciem do niebezpiecznych części urządzenia.
Wartość 0 oznaczenia pierwszą cyfrą charakterystyczną sygnalizuje, że urządzenie w żaden sposób nie jest chronione przed dostępem do części niebezpiecznych przez rękę czy jakieś stałe zanieczyszczenia.
Wartość 1 nadaje się wtedy, gdy urządzenie jest chronione przed przypadkowym dotknięciem dużą powierzchnią ciała (czyli chroni przed dotknięciem części niebezpiecznych wierzchem dłoni), ale możliwe jest dotknięcie części niebezpiecznych celowo, np. palcem.
Wartość 2 oznacza odporność na penetrację obcych ciał stałych o wielkości powyżej pół cala, czyli ok. 12,5 mm.
Wartość 3 to ochrona przed obcymi ciałami stałymi o średnicy większej niż 2,5 mm, czyli np. grubymi przewodami czy śrubokrętem.
Wartość 5 oznacza ochronę przed pyłem, która nie zapewnia pełnej pyłoszczelności, lecz ilość wnikającego do środka pyłu nie będzie utrudniać działania urządzenia.
Wartość 6, IP6, to pełna pyłoszczelność.
Czasami spotykamy się także z wartością X, co oznacza, że urządzenia pod tym kątem po prostu nie przebadano i producent nie deklaruje w żadnej mierze stopnia ochrony przed dostępem do części niebezpiecznych, przed obcymi ciałami stałymi. To nie oznacza naturalnie, że to urządzenie ma wszystkie bebechy na wierzchu. Po prostu może oznaczać, że nie było potrzeby badania odporności na próby dotknięcia części niebezpiecznych drutem albo palcem, bo napięcie w środku urządzenia, wewnątrz obudowy, jest zbyt małe, by wyrządzić krzywdę.
Jeśli istotna jest dla Ciebie ochrona przed wnikaniem obcych ciał stałych (bo urządzenie ze względu na miejsce pracy będzie narażone na penetrację ciał stałych, a w to wlicza się także palce dzieci), zwracaj uwagę na pierwszą cyfrę w oznaczeniu stopnia ochrony IP.
Druga cyfra charakterystyczna wyznacza stopień ochrony użytkownika i urządzenia przed strumieniem wody i padającymi kroplami wody. Można powiedzieć, że to stopień wodoszczelności urządzenia.
Urządzenia oznaczone cyfrą 0 nie są w żaden sposób chronione przed wodą i innymi cieczami.
Cyfra 1 oznacza ochronę przed pionowo padającymi kroplami wody. Czyli nawet nie stanowi to dostatecznej ochrony przed deszczem!
Cyfra 2 to odporność na krople wody padające pod kątem 15 stopni od pionu, czyli przed lekko zacinającym deszczem.
Cyfra 3 oznacza odporność przed strugą wody padającą pod kątem nawet 60 stopni, zaś cyfra 4 -- przed wodą pod dowolnym kątem. To oznacza, że urządzenie będzie odporne na wnikanie wody nawet wtedy, gdy trzymamy je do góry nogami.
Cyfra 7 nadawana jest wtedy, gdy urządzenie jest chronione przed zanurzaniem w wodą na głębokości poniżej 1 metra. Cyfra 8 -- gdy można je zanurzać głębiej niż na metr. Zazwyczaj testuje się to przy zanurzaniu na głębokości 3 metrów.
Oznaczenie 9K sygnalizuje, że urządzenie jest odporne przed strumieniem wody pod wysokim ciśnieniem i w wysokiej temperaturze (do 80°C). Ma to jednak znaczenie raczej wyłącznie w przemyśle, a nie w survivalu. Jeśli w sytuacji awaryjnej będziesz narażony na działanie wody o temperaturze 80°C, będziesz miał inne zmartwienia, niż nie dość wodoodporny sprzęt. ;)
Oznaczenie X również w tym przypadku oznacza, że producent nie badał i nie deklaruje żadnego stopnia odporności na wnikanie wody.
Czasami na końcu oznaczenia podawana jest dodatkowa litera uzupełniająca, która może mieć różne znaczenie.
Przykładowo oznaczenie IP55W sygnalizuje dodatkowo ochronę przed skutkami kiepskiej pogody (np. wysokiej wilgotności powietrza).
Klasy wodoodporności IP są szeroko stosowane w różnych branżach, od elektroniki użytkowej, przez przemysł, po sprzęt outdoorowy. Na przykład, smartfony często mają stopień ochrony IP67 lub IP68, co oznacza ochronę przed kurzem i krótkotrwałym zanurzeniem w wodzie. W przemyśle, urządzenia z wysokim stopniem ochrony są używane w trudnych warunkach, takich jak hale produkcyjne, gdzie występuje duże zapylenie i wilgotność.
Poznanie i zrozumienie stopni ochrony IP pozwala na świadomy wybór urządzeń odpowiednich do specyficznych warunków, co znacząco wpływa na ich trwałość i niezawodność.
Wybór odpowiedniego stopnia ochrony IP zależy od warunków, w jakich będzie pracować urządzenie. Przyjmuje się, że urządzenia o stopniu ochrony między IP44 a IP65 mogą być używane wewnątrz i na zewnątrz, w typowych warunkach (np. w deszczu). Dla urządzeń używanych na zewnątrz w niekorzystnej pogodzie często wymagana jest ochrona na poziomie IP65 lub wyższym, co zapewnia ochronę przed pyłem i wodą. W sytuacjach wymagających pełnej zanurzalności potrzebne będą wyższe klasy, takie jak IP68.
I pamiętaj -- zawsze możesz dodatkowo zabezpieczyć swoje urządzenie za pomocą torebki strunowej albo wodoodpornych worków Coghlan's, które oferujemy w trzech rozmiarach: 12,5×18 cm, 18×25 cm oraz 27×34 cm.
Ilustrację do artykułu stanowi grafika autorstwa javidangardashov.gmail.com via Depositphotos.
