Plecak ucieczkowy, często nazywany "bug-out bag" (w skrócie BOB), to przenośny zestaw zawierający wszystkie niezbędne przedmioty, które mogą być potrzebne do przetrwania przez co najmniej 72 godziny, gdy konieczna jest szybka ewakuacja w przypadku nagłego zagrożenia czy sytuacji kryzysowej.
Zazwyczaj zawiera podstawowe narzędzia, pierwszą pomoc, wodę, żywność, odzież i inne niezbędne przedmioty, które pomagają przetrwać w trudnych warunkach, aż do momentu, gdy będzie można bezpiecznie wrócić do domu lub znaleźć schronienie.
Zazwyczaj pakowany jest do plecaka, ale równie dobrze może być przenoszony w torbie (torbach), przewożony na przyczepce za rowerem, albo w sakwach dopiętych do motocykla. Plecak ewakuacyjny jest rozwiązaniem najpopularniejszym, bo wygodnym i względnie łatwym do przenoszenia na dłuższe odległości, gdy ewakuacja samochodem, pociągiem lub samolotem nie jest możliwa.
W niniejszym materiale odpowiemy na bardzo ważne pytanie: co powinien zawierać plecak ewakuacyjny. Ale najpierw musimy się do tego przygotować.
Przygotowanie do ewakuacji w sytuacji kryzysowej obejmuje kilka kluczowych kroków.
Potencjalne przyczyny ewakuacji: sprawdź, jakie potencjalne zagrożenia mogą zmusić rodzinę do ewakuowania się z domu. Obejmują one m.in. pożar, powódź, skażenie chemiczne czy skutki wybuchu wojny.
Cel ewakuacji: wiedząc, przed czym potencjalnie będzie musiała uciekać rodzina, należy wytypować co najmniej jeden cel ewakuacji, czyli miejsce, do którego będzie mogła się bezpiecznie udać, aby przeczekać sytuację kryzysową. Dla niektórych doskonałym wyjściem może okazać się ewakuacja do uprzednio przygotowanego domku letniskowego.
Trasa i plan (procedura) ewakuacji: ustal plan ewakuacji dla swojej rodziny, w tym miejsce zbiórki poza domem i trasy ewakuacyjne. To jest możliwe dopiero wtedy, gdy ustalimy, przed czym musimy się ewakuować i znane będzie również miejsce docelowe.
Zestaw awaryjny (plecak ucieczkowy): przygotuj plecak ewakuacyjny z podstawowymi przedmiotami niezbędnymi do przetrwania, jak żywność, woda, odzież, środki pierwszej pomocy, narzędzia. Ten etap ma największy sens dopiero wtedy, gdy znamy zagrożenia, cel ewakuacji oraz plan ewakuacji, bo w oparciu o te aspekty należy dobrać odpowiednią zawartość plecaka ewakuacyjnego.
Trzymanie ręki na pulsie: regularnie aktualizuj informacje o potencjalnych zagrożeniach w swojej okolicy. Sprawdzaj terminy przydatności produktów w plecaku ewakuacyjnym. Testuj od czasu do czasu sprzęt w nim zawarty, aby wymienić ten, który się popsuł. Pokonuj regularnie trasę ewakuacji, aby sprawdzić, czy ciągle jest przejezdna.
Szkolenie i edukacja: rozważ uczestnictwo w szkoleniach z zakresu pierwszej pomocy, zarządzania sytuacjami kryzysowymi.
Przygotowanie do ewakuacji to proces ciągły, który wymaga aktualizacji i przeglądu planów oraz zestawów. Aby to ułatwić stworzyliśmy szkolenie online Ewakuacja: krok po kroku!, w ramach którego w formie czterech dwugodzinnych spotkań na żywo omówimy kolejne aspekty przygotowywania rodziny do bezpiecznego ewakuowania się.
Przed stworzeniem plecaka ewakuacyjnego, należy ustalić przed jakim zagrożeniem będziemy musieli się ewakuować, dokąd się udamy w razie zagrożenia a także jaką trasą będziemy tam podążać.
Przykładowo, jeśli zakładamy, że będziemy szli przez kilka dni pieszo przez niezamieszkałe tereny, musimy do plecaka ewakuacyjnego spakować nie tylko żywność, wodę i inne zapasy, lecz także sprzęt niezbędny do zbudowania codziennie schronienia dla rodziny. Także takiego, które będzie mogło zapewnić rodzinie bezpieczeństwo i względny komfort w niskich temperaturach.
Inny przykład: jeżeli nie mamy wytypowanego i przygotowanego celu ewakuacji i chcemy przygotować się do długotrwałego bytowania w terenie, powinniśmy większy nacisk położyć na narzędzia konieczne do zapewnienia sobie komfortu i ułatwienia pracy. Mogą to być na przykład solidne siekiery lub toporki wielofunkcyjne, albo składane piły do cięcia drewna. Może to być odpowiedni kawałek paracordu oraz plandeka (tarp) do zbudowania zadaszenia w razie złych warunków atmosferycznych.
Co oczywiste, zestaw wyposażenia przygotowanego na wypadek ewakuacji należy dostosować także do swoich potrzeb i możliwości.
Jeżeli jesteśmy osobą, która nie jest w stanie pokonać kilku kilometrów z plecakiem, należy szukać innych rozwiązań, na przykład zapakować plecak ewakuacyjny tak, by dało się go w razie potrzeby przewieźć na wózku na zakupy.
Jeżeli mamy jakieś specjalne potrzeby żywieniowe lub zdrowotne, na przykład potrzebujemy zabrać ze sobą w czasie ewakuacji koncentrator tlenu dla jednego z członków rodziny (wraz z zasilaniem), będziemy musieli BOB odpowiednio rozbudować.
Dobrą praktyką jest, aby każdy członek rodziny miał własny plecak ewakuacyjny. Wiadomo, że kilkuletnie dzieci nie będą w stanie przenosić ze sobą całego sprzętu i zapasów, ale powinny mieć w swoim plecaku przynajmniej podstawowe wyposażenie (np. butelkę wody i coś do jedzenia) oraz jakieś akcesoria (np. zabawki), które poza domem im poprawią komfort.
Na koniec, pamiętaj o podstawowych elementach, które powinny znaleźć się w każdym plecaku: żywność i woda (lub środki do ich uzyskania), narzędzia pierwszej pomocy, podstawowe narzędzia, środki ochrony osobistej, odzież i schronienie (np. lekki namiot, śpiwór), a także dokumenty i mała suma gotówki. Niektóre elementy takiego rodzinnego zestawu plecaków ewakuacyjnych należy dublować, jeśli mogą ulec zgubieniu lub uszkodzeniu. Obejmuje to na przykład filtry do wody. Inne z kolei można rozdzielać, np. jedna osoba przenosi kuchenkę turystyczną + kartusz, druga składaną kuchenkę na drewno, zaś pozostali członkowie rodziny nie mają w plecakach żadnej kuchenki, aby zmniejszać ciężar bagażu. Każdy plecak powinien zawierać jednak niezbędne przedmioty do rozpalenia ognia, na przykład krzesiwo lub zapałki sztormowe.
Niezależnie od tego, co w plecaku będzie, liczy się również to, JAK te rzeczy zostaną zapakowane. Warto, by najpotrzebniejsze produkty były w łatwo dostępnym miejscu, aby możliwe było ich szybkie znalezienie.
Plecak ewakuacyjny może okazać się nieoceniony w różnych sytuacjach awaryjnych i kryzysowych. Przykłady takich sytuacji wymieniamy poniżej:
katastrofy naturalne takie jak powodzie, trzęsienia ziemi, huragany, tornada, pożary lasów, w takich warunkach szybka ewakuacja jest często niezbędna, aby uratować życie; czasem zaś dom trzeba opuścić już po ustaniu zagrożenia, gdy uległ zniszczeniu,
awaryjne sytuacje domowe, na przykład pożar w domu lub bloku, wyciek gazu lub lokalne awarie powodujące poważne uszkodzenia w domu (np. zalanie jego dużej części),
sytuacje awaryjne na większym obszarze, np. awaria zasilania w skali całego powiatu -- wówczas ewakuujemy się nie tyle po to, by ratować życie i zdrowie, co żeby po prostu funkcjonować w innym miejscu z zapewnieniem większego komfortu, żeby móc dalej pracować zdalnie i tak dalej,
zdarzenia o tle geopolitycznym: konflikty zbrojne, zamachy terrorystyczne (np. z użyciem broni chemicznej lub materiałów radioaktywnych) lub napięcia polityczne mogące prowadzić do niebezpieczeństw w konkretnych regionach.
W każdej z tych sytuacji, posiadanie przygotowanego plecaka ewakuacyjnego może znacząco zwiększyć szanse na bezpieczeństwo i przetrwanie.
Zestaw EDC (Everyday Carry) jest doskonałym uzupełnieniem plecaka ewakuacyjnego. EDC to zestaw przedmiotów, które nosimy codziennie i które mogą być przydatne w różnych sytuacjach. Zazwyczaj obejmuje to przedmioty takie jak nóż kieszonkowy, latarka, długopis, notatnik, portfel, klucze oraz podstawowe narzędzia wielofunkcyjne.
Posiadanie EDC pozwala być lepiej przygotowanym na codzienne nieprzewidziane sytuacje oraz stanowi dodatkowe wsparcie w razie konieczności szybkiej ewakuacji. EDC jest bardziej skoncentrowane na codziennym użytku, ale zawiera przedmioty, które przydadzą się również podczas ewakuacji. To oznacza, że kompletując plecak ewakuacyjny, przeznaczony na sytuacje bardziej ekstremalne, można z niego część przedmiotów usunąć.
Warto uwzględnić ten aspekt także wtedy, gdy chcemy spakować plecak ewakuacyjny a jednocześnie zestaw EDC na co dzień też przenosimy w plecaku! W takim wariancie można rozważyć przepakowanie zestawu EDC do torby na ramię, aby można ją było zabrać obok plecaka ucieczkowego.
W plecaku przetrwania zestaw pierwszej pomocy powinien zawierać:
koc termiczny (folia ratunkowa, folia NRC): skutecznie izoluje ciało, chroniąc przed utratą ciepła w ekstremalnych warunkach; przyda się także do zaimprowizowania schronienia; ponieważ jest lekki i zajmuje niewiele miejsca, warto spakować do plecaka ewakuacyjnego kilka sztuk,
opaska zaciskowa: niezbędna do zatrzymania krwawień tętniczych; żeby móc efektywnie użyć opaski zaciskowe, warto odbyć w tym zakresie przeszkolenie.
produkty do opatrywania ran: sterylne opatrunki w dużych ilościach, w różnych rozmiarach, bandaże, gaziki, plaster, środki do dezynfekcji ran.
podstawowe leki, w tym: leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, leki przeciwhistaminowe oraz ewentualnie niezbędne leki na przewlekłe choroby.
dodatkowe akcesoria: nożyczki, pęseta, rękawiczki jednorazowe, termometr.
Ten zestaw zapewnia podstawowe zasoby do reagowania na typowe sytuacje medyczne w warunkach przetrwania.
Ponieważ plecak przetrwania ma nas utrzymać przy życiu w przypadku ucieczki z domu, i pozwolić nam przeżyć co najmniej kilka dni, musimy mieć ze sobą żywność i wodę.
Jeśli chodzi o żywność, warto postawić na produkty gotowe do spożycia prosto po wyjęciu z opakowania, niewymagające podgrzania. Skreślić zaś należy w szczególności te, które wymagają gotowania, np. ryż lub makaron. Znacznie lepszym wyjściem są liofilizowane produkty wymagające jedynie zalania wrzątkiem. Można rozważyć wybór spośród wielu rodzajów wojskowych racji żywnościowych. Racje z daniami w puszce są zazwyczaj cięższe, ale można je zjeść bez podgrzewania, czego nie można powiedzieć dla przykładu o zestawach całodziennych z daniami liofilizowanymi Trek'n Eat, które mamy w ofercie sklepu.
Idealnie byłoby mieć tam spakowaną wodę w ilości przynajmniej 2-3 litrów na każdy dzień na trasie ewakuacji. Ale to oznacza, że zestaw 72-godzinny musi mieć ok. 10 kg samej wody (uwzględniając ciężar butelek). To się robi dość kłopotliwe.
Mniejszą ilość wody można zabrać, jeśli po drodze do celu ewakuacji mamy miejsca, z których możemy zaczerpnąć wodę, a w plecaku ucieczkowym mamy też sprzęt do jej uzdatniania (np. filtry do wody albo tabletki do dezynfekcji). Rozsądnym kompromisem jest co najmniej 2-3 litry wody w butelkach, sprzęt do uzdatniania, a także dodatkowe metody na przenoszenie wody czystej lub pobranej z rzeki czy stawu. Świetnie w tym celu sprawdzają się solidne worki strunowe ze sklepu IKEA.
Jeśli chodzi o żywność, rekomendujemy ilość niezbędną do przeżycia co najmniej kilku dni, we względnym komforcie i przy unikaniu głodu. Dobrym źródłem kalorii mogą być na przykład skompresowane racje żywnościowe takie jak Seven Oceans, NRG-5 albo NRG-5 ZERO, ale warto uzupełnić je też o inne produkty.
Warto rozważyć spakowanie jakichś przekąsek wysokoenergetycznych, na przykład orzechów, czekolady czy mieszanki studenckiej. Dobrze sprawdzą się też suszone owoce, a także suszone mięso.
O tym, że ten zapas żywności w plecaku ewakuacyjnym musi być regularnie sprawdzany, to chyba nawet nie trzeba wspominać, prawda? Prawda? ;)
Wyposażenie plecaka ewakuacyjnego będzie niepełne (delikatnie mówiąc), jeśli pominiemy w nim najważniejsze dokumenty oraz pewną ilość gotówki.
Dowody osobiste zazwyczaj nosimy ze sobą, ale jeśli na co dzień posługujemy się dowodem osobistym w aplikacji, możemy umieścić je w zestawie ewakuacyjnym. Warto spakować tu również paszporty.
Inne dokumenty, które powinien zawierać plecak ewakuacyjny, to między innymi:
dowód ubezpieczenia domu, samochodu, na życie, ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej,
podstawowe informacje medyczne na temat członków rodziny,
procedura ewakuacji wraz z mapą tras dotarcia na miejsce docelowe,
dane kontaktowe swoich bliskich,
akty urodzenia, stanu cywilnego, akty notarialne, bądź ich kopie poświadczone notarialnie.
Te produkty wrzuciliśmy do jednej kategorii, bo te najwygodniejsze w użyciu wymagają energii elektrycznej. Można przecież spakować do plecaka ucieczkowego kilka świec, ale lepiej sprawdzi się tu latarka. My polecamy w szczególności latarki czołowe.
Jeśli o łączność chodzi, można rozważyć zapasowy telefon komórkowy, krótkofalówki PMR albo ręczne CB radio. Z nieelektrycznych alternatyw warto spakować przynajmniej jeden gwizdek do każdego plecaka ucieczkowego.
Pod kątem sprzętu wspomagającego nawigację, najwygodniejsze oczywiście są odbiorniki GPS z zapisaną w pamięci mapą okolicy. W tym celu można wykorzystywać także stare telefony komórkowe, które do lokalizacji z użyciem GPS nie potrzebują łączności komórkowej. Zainstalowanie na telefonie komórkowym aplikacji pozwalającej na korzystanie z map offline rozwiązuje problem nawigacji. Oprócz tego warto mieć w plecaku również mapy okolicy oraz solidny kompas.
Źródło energii dla wykorzystywanych urządzeń jest w plecaku ewakuacyjnym niezbędne. Czy będzie to powerbank, kilka kompletów baterii, czy składany panel fotowoltaiczny albo ładowarka na korbkę, to kwestia wtórna.
Jeśli korzystamy z urządzeń ładowanych przez USB, powerbank będzie dobrym wyborem. Jeśli zunifikujemy sprzęt i np. odbiornik GPS używa tych samych baterii co radyjko PMR oraz latarka, warto zabrać ich kilka kompletów.
Dość powiedzieć, że jeśli mamy w plecaku ucieczkowym jakiekolwiek urządzenia z wymiennymi bateriami, musimy mieć do nich przynajmniej jeden komplet zapasowych baterii!
Śpiwór jest niezbędny do zapewnienia komfortu cieplnego w czasie snu. Absolutnym minimum, jakie pod tym kątem powinien zawierać plecak ucieczkowy, jest awaryjny survivalowy śpiwór foliowy. Solidny tradycyjny śpiwór będzie jednak lepszym wyjściem. Do tego choćby mikroskopijny namiot, plandeka (tarp), albo przynajmniej mocne worki foliowe, aby ochronić śpiwór przed deszczem w niekomfortowych warunkach. W ostateczności w tym celu można użyć także koc termiczny.
Odzież na zmianę również musi zostać spakowana do plecaka ucieczkowego. Odnosi się to w szczególności do bielizny oraz skarpet. Warto jednak mieć też dodatkowe warstwy grzewcze w razie zimnej pogody, a także warstwę wierzchnią (np. spodnie na zmianę).
Kurtka przeciwdeszczowa to również potrzebny przedmiot. Zamiast niej można zapakować awaryjne, foliowe poncho.
Narzędzia co cięcia są niezbędne w wielu sytuacjach i jak najbardziej powinny trafić do plecaka ewakuacyjnego. W sytuacji awaryjnej możemy być zmuszeni do posługiwania się takim narzędziem na przykład przy budowaniu schronienia w lesie.
Dobór narzędzia warto przeprowadzić w odniesieniu do tego, co mamy na co dzień w zestawie EDC. Jeśli nosimy zawsze przy sobie mały nożyk składany, solidniejszy nóż outdoorowy będzie nadawać się do plecaka ewakuacyjnego doskonale.
Nóż ratowniczy, czyli wyposażony w dodatkowe funkcje (np. przecinaka do pasów albo końcówka do zbicia samochodowej szyby) nie jest w moim odczuciu najlepszym wyborem. On lepiej sprawdzi się zamocowany gdzieś w uchwycie w samochodzie, aby mógł być użyty od razu, gdy pojawi się taka potrzeba, bez potrzeby znalezienia go w plecaku w bagażniku.
Jestem zdania, że najlepszy plecak BOB to ten, który skompletujemy sami od początku do końca, stosownie do naszych potrzeb i możliwości. Zapakowany w plecak dopasowany do naszego ciała i warunków fizycznych, pozwalający na komfortowe noszenie przez długi czas, czyli na przykład posiadający odpowiedni system nośny i pas biodrowy.
Na rynku od jakiegoś czasu dostępne są plecaki awaryjne z wyposażeniem. To dobry wybór, jeśli nie mamy kompletnie żadnego pomysłu na złożenie własnego plecaka, nie mamy też żadnego sprzętu, który moglibyśmy wykorzystać. Bo stosunkowo łatwo dostępne sprzęty turystyczne bardzo często są wykorzystywane w zestawach ewakuacyjnych na sytuacje kryzysowe.
Przykładowo, popularne modele turystyczne kuchenek na kartusz gazowy mogą na co dzień stanowić część naszego zestawu ewakuacyjnego, a w razie wyjazdów wakacyjnych lub wyjazdów na ryby, być stamtąd zabierane.
Plecak ucieczkowy jest jedną z rzeczy, którą każdy powinien przygotować w ramach zabezpieczania rodziny przed sytuacjami kryzysowymi. Nawet źle spakowany, źle wyposażony plecak ewakuacyjny będzie prawdopodobnie w sytuacji awaryjnej lepszy niż brak tego plecaka!
Docenimy go, gdy po ucieczce z domu znajdziemy się w trudnym terenie. Docenimy jego zawartość, gdy uda nam się przeprowadzić bezpieczną ewakuację w przypadku wojny. Zawartość plecaka ucieczkowego będzie nam pomocna wtedy, gdy zostaniemy zmuszeni do natychmiastowego opuszczenia miejsca zamieszkania.
Ale plecak ucieczkowy to nie tylko coś, co pozwoli nam przeżyć, gdy uciekniemy z zagrożonego miejsca. Taki plecak pomoże też przetrwać kilka dni w szpitalu! A jeśli nie wystarczy na taki scenariusz, to znaczy, że został zrobiony źle!
Plecaki ewakuacyjne muszą znajdować się w naszym miejscu zamieszkania, pod ręką, aby można było je szybko i łatwo zabrać w przypadku ucieczki, gdy będziemy mieli tylko kilka minut. A więc nie wchodzi w grę wyciąganie ich z pawlacza, jeśli wymaga to użycia np. drabiny.
Plecak musi być szybko dostępny, co pozwoli na szybkie opuszczenie miejsca zamieszkania.
Warto regularnie przepakowywać jego zawartość, stosownie do pory roku. Noszenie w nim odzieży zimowej nie ma sensu latem. Z kolei same cienkie tshirty nie sprawdzą się w trudnych warunkach zimą i jesienią.
W naszym sklepie dostępna jest checklista do stworzenia zestawu ucieczkowego. To świetny punkt wyjścia do stworzenia plecaka ucieczkowego dla rodziny!
