Bushcraft a survival: podobieństwa i różnice

Co to jest bushcraft?

Bushcraft to umiejętność przetrwania i funkcjonowania w naturalnym, pierwotnym środowisku. Obejmuje między innymi wiedzę, umiejętności i praktyki umożliwiające wykorzystywanie zasobów naturalnych do budowania schronień, pozyskiwania wody i żywności, a także tworzenia narzędzi i przedmiotów codziennego użytku.

Bushcraft kładzie nacisk na rozwijanie umiejętności i wiedzy potrzebnej do komfortowego życia w środowisku leśnym lub dzikim, często z minimalnym wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi czy technologii. Stawia nacisk na zapewnianie komfortu korzystając z tego, co można znaleźć w lesie lub nad jeziorem, a nie z tego, co zabraliśmy z domu.

Czym się różni bushcraft od survivalu?

Bushcraft i survival to dwa różne podejścia do życia w naturze, choć często uważane są za podobne. Bushcraft koncentruje się na łączeniu się z przyrodą i wykorzystywaniu jej zasobów w sposób zrównoważony i długotrwały. Celem jest nauczenie się żyć w harmonii z naturą, wykorzystując tradycyjne umiejętności i wiedzę o środowisku.

Survival, z drugiej strony, koncentruje się na przetrwaniu w nietypowych warunkach lub sytuacjach awaryjnych. To umiejętność utrzymania życia z ograniczonymi zasobami i często w sytuacjach stresowych. Survival opiera się na krótkotrwałym przetrwaniu do czasu uratowania lub powrotu do cywilizacji. Odnosi się jednak bardzo często do znajomości prymitywnych technik zaspokajania potrzeb życiowych, np. wykonywania zaimprowizowanego szałasu z gałęzi albo uzdatniania wody naturalnymi metodami.

Można więc powiedzieć, że bushcraft to bardziej metodyczne i długoterminowe podejście do życia w naturze, wykorzystujące tradycyjne metody i narzędzia. Survival natomiast koncentruje się na krótkotrwałym przetrwaniu w naturalnym środowisku, w sytuacjach kryzysowych albo w trudnych warunkach, często z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi i technik.

Od czego zacząć bushcraft dla początkujących?

Rozpoczynając przygodę z bushcraftem, warto skupić się na kilku kluczowych aspektach.

Podstawowe umiejętności bushcraftowe

Rozpoczynając zgłębianie bushcraftu, skup się na zdobywaniu umiejętności takich jak rozpalanie ognia, co jest fundamentem przetrwania. Nauka budowania różnych typów schronień przygotuje cię na różne warunki pogodowe. Znajomość technik pozyskiwania i oczyszczania wody jest kluczowa, podobnie jak umiejętność gotowania na ogniu. Te podstawowe umiejętności zapewnią ci komfort i bezpieczeństwo podczas pobytu na łonie natury.

Wiedza o przyrodzie

Bushcraft wymaga rozumienia i szacunku dla natury. Naucz się rozpoznawać lokalne rośliny, które mogą być użyteczne jako żywność lub lekarstwo. Zrozumienie zachowań zwierząt może pomóc w orientacji w terenie i unikaniu niebezpieczeństw. Wiedza ta pozwoli ci lepiej integrować się ze środowiskiem naturalnym i wykorzystywać jego zasoby w zrównoważony sposób.

Wyposażenie bushcraftowe

Początkowy zestaw do bushcraftu powinien być prosty, ale funkcjonalny. Kluczowym elementem jest solidny, wielofunkcyjny nóż. Krzesiwo lub inne niezawodne źródło ognia to również konieczność. Lekkie naczynie do gotowania, koc termiczny i podstawowy zestaw pierwszej pomocy są niezbędne, ale raczej tylko do użycia w sytuacjach ekstremalnych.

Z czasem możesz rozszerzyć swoje wyposażenie o bardziej zaawansowane narzędzia, ale na początku koncentruj się na podstawach.

Podstawowy sprzęt do bushcraftu

Każdy z wymienionych wyżej elementów tworzy fundament dla efektywnego i bezpiecznego bushcraftu, umożliwiając stopniowe rozwijanie umiejętności i wiedzy w kontakcie z naturą. Sam sprzęt bez umiejętności czy wiedzy o przyrodzie nie wystarczy. Ale też sprzęt najłatwiej nabyć, bo wystarczy go zamówić, choćby w naszym sklepie. ;)

Podstawowy sprzęt do bushcraftu obejmuje między innymi poniższe elementy.

Dobry nóż, czyli kluczowy element każdego zestawu bushcraftowego, a dla wielu także najważniejszy element zestawu survivalowego do codziennego noszenia (EDC). Powinien być wytrzymały i ostry. Jeśli planujemy go wykorzystywać do ciężkich prac (np. cięcia gałęzi lub batonowania drewna), lepiej sprawdzi się nóż z pełnym trzpieniem (full-tang), zapewniający większą wytrzymałość.

W naszym sklepie mamy dwa dobre modele noża, taniego i porządnego: prosty nóż wielofunkcyjny Mora Basic 511 oraz podobny nóż z krzesiwem w rękojeści LightMyFire.

Krzesiwo. Niezawodne źródło ognia jest niezbędne, a miłośnicy bushcraftu odrzucą raczej nowoczesne zapalniczki czy zapałki. Krzesiwo jest trwałe i skuteczne nawet w trudnych warunkach pogodowych. Pozwoli zapalić nawet kilka tysięcy ognisk, jeśli jesteśmy w stanie zrobić to jednym pociągnięciem. ;)

Schronienie. Miłośnicy bushcraftu odrzucą tu raczej rozwiązania turystyczne, takie jak namiot albo hamak ze zintegrowaną moskitierą czy namiot hamakowy. Wybiorą raczej tarp, ale w gruncie rzeczy to nie ma znaczenia, byle wybrane rozwiązanie zapewniało ochronę także w trudnych warunkach pogodowych. Ważne jest też, aby było łatwe w transporcie i montażu.

W przypadku dłuższych wyjazdów, można rozważyć wykonanie szałasu z użyciem bardziej pierwotnych technik, na przykład w formie szałasu z gałęzi. Albo, jeśli mamy naprawdę dużo czasu, zbudować solidne schronienie korzystając z pni ściętych drzew i zadaszając je darnią i mchem.

Ponadto, warto mieć podstawowy zestaw pierwszej pomocy (tu artykuł o tym, co powinna zawierać apteczka turystyczna), naczynia do gotowania i narzędzia wielofunkcyjne. Wybierając sprzęt, pamiętaj o jego funkcjonalności i trwałości.

Najważniejsze umiejętności bushcraftowe

Najważniejsze umiejętności bushcraftowe obejmują między innymi:

1. Rozpalanie ognia. Umiejętność rozpalania ognia jest kluczowa w bushcrafcie. Ogień zapewnia ciepło, umożliwia gotowanie i jest źródłem światła. W dłuższej perspektywie pozwala także na przygotowanie najbardziej prymitywnych narzędzi. Nie warto rzucać się od razu na głęboką wodę. Trzeba najpierw opanować rozpalanie ogniska zapałkami albo zapalniczką, a potem ćwiczyć użycie krzesiwa.

2. Budowanie schronienia. Znajomość technik budowania z wykorzystaniem zasobów natury i naturalnych materiałów jest niezbędna do ochrony przed warunkami atmosferycznymi. Jak dobrze wiemy z survivalowej zasady trójek, w złej pogodzie to właśnie potrzeba zorganizowania suchego i ciepłego schronienia jest najpilniejsza. Tu z kolei warto zapewnić sobie awaryjne rozwiązanie, na wypadek, gdyby ten zrobiony przez nas szałas nie będzie dostatecznie dobry, czyli na przykład plandekę (płachtę biwakową, tarp).

3. Pozyskiwanie wody. Wiedza, jak znaleźć i oczyścić wodę, jest krytyczna dla przetrwania. Bez wody przeżyjemy bowiem tylko trzy dni.

4. Znajomość roślin. Umiejętność rozpoznawania jadalnych i leczniczych roślin to ważny element bushcraftu. Niektóre rośliny można użyć też do innych celów, np. do zaplecenia kawałka naturalnego sznurka.

5. Orientacja w terenie. Znajomość technik nawigacji, używania kompasu i mapy, jest ważna dla bezpiecznego spędzania czasu na łonie natury.

6. Pozyskiwanie pożywienia. Dla osób, które chcą być w stanie przetrwać dłużej, przyda się wiedza o łowieniu ryb, polowaniu albo pułapkach, bo w dłuższym okresie może być niezbędna do zdobycia odpowiedniej ilości (i jakości) pożywienia. Wprawdzie w polskich warunkach polowanie co do zasady jest zabronione (dozwolone tylko po spełnieniu ściśle określonych kryteriów, z użyciem broni palnej), ta umiejętność ściśle wiąże się z przetrwaniem w głuszy.

Te umiejętności pozwalają na efektywne i bezpieczne funkcjonowanie w środowisku naturalnym, zapewniając podstawy przetrwania i komfortu.

Gdzie można (legalnie i bezpiecznie) uprawiać bushcraft?

Uprawianie bushcraftu najlepiej rozpocząć w miejscach, gdzie jest to legalne i bezpieczne, takich jak prywatne tereny (oczywiście za pozwoleniem właściciela), specjalnie wyznaczone tereny rekreacyjne lub inne miejsca, które zezwalają na takie działania.

Ważne jest, aby przed wyjściem na teren sprawdzić lokalne przepisy dotyczące obozowania, rozpalania ognia czy pozyskiwania drewna.

Z perspektywy bezpieczeństwa, zdecydowanie warto uprawiać bushcraft w miejscach mniej odległych, aby w razie potrzeby łatwiej było uzyskać pomoc.

Jaki plecak do bushcraftu?

Wybór plecaka do bushcraftu zależy od kilku kluczowych czynników. Ważne jest, aby plecak był wystarczająco duży, by pomieścić niezbędne wyposażenie, ale jednocześnie nie za duży czy ciężki, co mogłoby utrudniać poruszanie się w terenie. Materiał powinien być trwały i odporny na trudne warunki atmosferyczne. Dobrej jakości system nośny jest również istotny, aby zapewnić komfort podczas długich wędrówek. Dodatkowe funkcje, jak łatwy dostęp do najważniejszych przedmiotów czy możliwość przyczepienia dodatkowego sprzętu, mogą być również pomocne.

Wydaje mi się, że plecak to jeden z tych elementów wyposażenia bushcraftowego, które jest najmniej kontrowersyjne. Choć z pewnością znajdziemy zwolenników tradycyjnych plecaków, szytych ze skóry, albo wykonujących zaimprowizowane plecaki w terenie.

Na czym polega sztuka survivalu?

Survival, słowo pochodzące z języka angielskiego, czyli sztuka przetrwania, polega na zdolności przetrwania w trudnych lub niebezpiecznych warunkach, często z ograniczonymi zasobami. Obejmuje znajomość technik przetrwania, takich jak budowanie schronienia, pozyskiwanie wody i żywności, nawigacja, pierwsza pomoc i umiejętność radzenia sobie w ekstremalnych warunkach. Ale kładzie nacisk także na umiejętność sygnalizowania położenia, czyli na przykład rozpalanie ogniska sygnałowego, aby błyskawicznie wytworzyć słup gęstego dymu, dobrze widocznego z dużej odległości.

Survival często koncentruje się na adaptacji do środowiska, kreatywnym wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów (także tych, które pochodzą np. z wraku samolotu lub statku, ale także z samochodu, jeśli utkniemy nim gdzieś w głuszy) i przetrwaniu do czasu uzyskania pomocy lub powrotu do bezpiecznej lokalizacji. Sztuka survivalu opiera się na umiejętnościach, wiedzy i mentalnym przygotowaniu do radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych.

Nieco węższą gałęzią jest survival miejski, czyli koncentrujący się na przetrwaniu sytuacji awaryjnej w zurbanizowanym środowisku. A zatem, gdy na przykład utkniemy na wiele godzin w windzie lub wagonie metra pod ziemią.

Co można zabrać na survival?

Autor niniejszego artykułu nie lubi traktowania survivalu jako elementu wyprawy, czy spędzania wolnego czasu. Uważa bowiem, że traktowanie survivalu w ten sposób jest jedną z głównych przyczyn, dla których ludzie nie odróżniają bushcraftu od survivalu.

Autor uważa, że pojęcie survival powinno być rozumiane jako sztuka przetrwania sytuacji kryzysowych i awaryjnych. A więc jeśli chcemy pobyć w lesie, z dala od cywilizacji bez współczesnych udogodnień i nowoczesnego sprzętu, korzystać tylko z podstawowych narzędzi i wystawić się na spartańskie warunki, to chcemy po prostu pouprawiać bushcraft.

Jeśli jednak powyższe pytanie zadajemy pod kątem tego, co zabrać idąc w teren, aby ćwiczyć umiejętności survivalowe, zaproponowałbym dobranie ich tak, aby umożliwić sobie bezpieczne przećwiczenie sytuacji survivalowej. Czyli zabranie tych rzeczy, które najprawdopodobniej będziemy wtedy mieli ze sobą, lub będziemy mogli łatwo pozyskać.

Czy bushcraft z dzieckiem to dobry pomysł?

Bushcraft z dzieckiem może być świetnym pomysłem, jeśli zaplanowane aktywności i zadania będą odpowiednio dostosowane do wieku i możliwości dziecka, ale także do możliwości rodzica. Takie wyjście z teren może stanowić doskonałą okazję do nauki praktycznych umiejętności, zrozumienia natury i budowania silnej więzi między rodzicem a dzieckiem.

Wprowadzanie dzieci w świat bushcraftu powinno być realizowane stopniowo, zaczynając od prostych aktywności, jak rozpoznawanie roślin czy budowanie małych schronień. Bezpieczeństwo zawsze powinno być priorytetem, więc ważne jest, aby nadzorować dzieci i unikać niebezpiecznych sytuacji. Bushcraft może rozwijać u dzieci ciekawość, samodzielność i szacunek dla środowiska naturalnego.

W bushcrafcie duże znaczenie mają ostrze przedmioty takie jak noże survivalowe czy toporki turystyczne, używane do wielu celów. Dzieci też mogą z nich korzystać, ale w odpowiednim wieku i pod opieką i nadzorem dorosłego.

Bushcraft kontra survival - czym się różnią?

Bushcraft i survival różnią się pod wieloma względami, choć mają też sporo elementów wspólnych. Jako najważniejsze różnice wymieniłbym te omówione poniżej.

Cel i kontekst

Bushcraft skupia się na długotrwałym, harmonijnym współistnieniu z naturą, wykorzystując tradycyjne umiejętności do życia w środowisku naturalnym.

Survival natomiast koncentruje się na przetrwaniu w ekstremalnych warunkach lub sytuacjach awaryjnych, często z ograniczonymi zasobami. Przyroda ma służyć podtrzymaniu życia i zdrowia i jej poszanowanie ma charakter drugorzędny, bo liczy się przetrwania osoby zagrożonej.

Umiejętności i techniki

Bushcraft wymaga wiedzy o lokalnym środowisku, umiejętności rzemieślniczych, takich jak wyprawianie skór, wikliniarstwo, czy robienie narzędzi z naturalnych materiałów.

Survival natomiast opiera się na umiejętnościach szybkiego reagowania i adaptacji do nieprzewidzianych sytuacji, takich jak budowanie tymczasowych schronień czy znalezienie i oczyszczenie wody. Survival nie wyklucza jednak wykorzystywania bushcraftowych technik, jeśli będą pomocne.

Wyposażenie i podejście do nowoczesnego sprzętu

W bushcrafcie wykorzystuje się przede wszystkim tradycyjne narzędzia, te nowocześniejsze wykorzystując tylko jako awaryjny zapas.

W survivalu liczy się skuteczność, czyli po prostu uratowanie życia, bez zabawy w minimalizm. Przy budowie zestawu survivalowego nacisk kładzie się często na lekkość i wielofunkcyjność sprzętu, aby przetrwać w sytuacji ograniczonych zasobów tylko z tym, co zawsze mamy przy sobie.

Bushcraft a survival – co wybrać?

Obie dyscypliny wymagają różnych umiejętności i podejścia, ale obie uczą szacunku do natury i radzenia sobie w trudnych warunkach. Na szczęście możesz wybrać obie, albo ćwiczyć bushcraft tylko po to, by zwiększyć swoje szanse na przeżycie w głuszy!

Istnieje duży zakres umiejętności związanych z bushcraftem, które przydadzą się w survivalu. Jednocześnie rzemiosło survivalowe może się przydać, gdy w pogoni za naturą oddalimy się zbyt daleko od cywilizacji i nie będziemy umieli do niej wrócić. ;)

Prepping, survival, bushcraft: na końcu chodzi o nasze przetrwanie

To chyba najlepsze podsumowanie tego artykułu. Nie ma znaczenia, jak nazwiemy radzenie sobie w sytuacjach awaryjnych. Ważne, żebyśmy byli w stanie to zrobić. Warto zapoznać się więc z podstawowymi informacjami o bushcrafcie (sztuce bytowania w terenie z minimalną ilością nowoczesnego sprzętu), survivalu (sztuce przetrwania) oraz prepperingu (sztuce przygotowywania się do przeżycia sytuacji awaryjnych).